Dit doet bewegen met je hersenen

Voel jij je lekker na een work-out? Of is je concentratie beter na een rondje hardlopen? Dat is niet zo gek: bewegen is niet alleen goed voor de fysieke gezondheid van je lichaam, maar het heeft ook een positief effect op je brein!   

Door simpelweg te bewegen, komen er stoffen vrij in het brein en worden verschillende hersengebieden geactiveerd. Hoe werkt dit en wat heeft dit te maken met de jagers en verzamelaars die we ooit waren? Je leest er in dit artikel alles over!  

Jij bent gemaakt om te bewegen! 

De moderne mens bestaat al 150.000 tot 200.000 jaar en gedurende het grootste deel van deze tijd leefden we als jagers en verzamelaars. We liepen uren achter elkaar, op zoek naar knollen, kruiden, besjes en andere eetbare planten. Ook werd er regelmatig gejaagd en onze jachttechnieken waren allesbehalve passief. In plaats van af te wachten, jaagden we actief door het wild uit te putten. We volgde onze prooi totdat het dier volledig uitgeput was. Deze aanpak bleek heel succesvol, mede dankzij ons uitzonderlijke uithoudingsvermogen, dat grotendeels te danken is aan onze lichaamsbouw en doordat wij erg goed kunnen zweten. 

Zweten

Wat ons onderscheidt van andere zoogdieren is dat wij heel veel warmte kwijtraken door zweten, in tegenstelling tot de meeste andere dieren die dit vooral doen via ademhaling. Dankzij onze zweetkunsten, kunnen we ons lichaam efficiënt koelen. Daardoor kunnen wij lange afstanden rennen zonder het risico van oververhitting. In tegenstelling tot andere zoogdieren die eerder zouden moeten stoppen of zelfs kunnen sterven door oververhitting. 

We zijn gestopt met bewegen

Vanuit evolutionair oogpunt zijn we gemaakt voor beweging. Gedurende een tijdspanne van 15.000 jaar werkten we vooral in de landbouw, waarbij we het land bewerkte met schop en hark. In de daaropvolgende 1.000 jaar werden werktuigen geïntroduceerd zoals een ploeg die werd gesleept door paarden, dit koste ons minder spierkracht. Deze veranderingen op het land zorgde al voor iets minder beweging. Toch werd er nog steeds meer bewogen dan vandaag de dag. 

Pas na de industriële revolutie zijn we aanzienlijk minder gaan bewegen. We vonden onszelf terug, zittend achter lopende banden in fabrieken, terwijl directeuren hun dagen achter bureaus doorbrachten. Tegenwoordig zijn veel fabrieken geautomatiseerd, maar heeft 80-90% van de bevolking een zittend beroep. Echter is deze tijdsperiode te kort geweest om evolutionaire veranderingen te veroorzaken. Dit betekent dat we fysiek gezien nog steeds op de jagers en verzamelaars lijken, die zich tijdens  een periode van 6 miljoen jaar hebben ontwikkeld. 

Waarom vinden we het niet makkelijk om te bewegen?

De mens van nu, die voornamelijk achter zijn bureau zit, af en toe naar de koffieautomaat loopt en weer achter de computer kruipt heeft beweging nodig. Ons lichaam is niet gemaakt op zitten. Een interessante vraag is; als we zijn gebouwd om te bewegen en het is goed voor allerlei processen in ons lichaam, waarom vinden we het dan niet allemaal makkelijk en fijn om te bewegen? We vinden het tenslotte wel makkelijk en fijn om te eten en te slapen... 

Een verklaring hiervoor is dat tijdens het grootste deel van ons bestaan, we actief moesten zijn om aan voedsel te komen. Het zoeken van eten vereiste beweging, en deze beweging activeerde processen in ons lichaam en brein die belangrijk zijn voor herstel, evenals voor je humeur en je motivatie. Dit zorgde ervoor dat we de volgende keer opnieuw gemotiveerd en enthousiast waren om op jacht te gaan voor voedsel. 

Tegenwoordig kunnen we overal om ons heen voedsel kopen, we kunnen het zelfs naar ons toe laten komen, wat een luxe! Hierdoor is het niet nodig om te bewegen, waardoor er minder processen in ons lichaam actief worden die zorgen voor motivatie om weer in beweging te komen. Dus kort gezegd, wanneer je in beweging komt krijg je zin om meer te bewegen, maar als je niet in beweging komt heb je geen motivatie om te gaan bewegen. Ons nieuwe leven met weinig beweging heeft meer impact op onze gezondheid en brein dan dat we misschien denken. Lees verder om te ontdekken wat bewegen dan precies doet met ons brein.  

Wat bewegen doet met je brein

• Bewegen stimuleert het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor het maken van keuzes, plannen, reguleren van emoties en sociaal gedrag. Het wordt ook wel de prefrontale cortex genoemd. Dit deel onderdrukt negatieve emoties in andere delen van de hersenen. Als de activiteit in de prefrontale cortex afneemt, spelen negatieve emoties sterker op. Je hebt waarschijnlijk gemerkt dat na een paar slechte nachtrusten je prikkelbaarder bent en meer last hebt van negatieve gedachten. Dit komt doordat de prefrontale cortex minder actief is wanneer je niet goed bent uitgerust. Dus zowel een goede nachtrust als bewegen zorgt voor meer activiteit in de prefrotale cortex. Dus hoe meer je beweegt, hoe beter je functioneert!  

• In onze hersenen zijn er talloze verbindingen die informatie tussen hersencellen en -gebieden doorgeven. Deze verbindingen hebben een goede bloedtoevoer nodig. Beweging zorgt voor een goede doorbloeding in de hersenen. Het leidt tot de aanmaak van meer bloedvaten en resulteert zowel op korte als lange termijn in een toename van de bloedstroom naar de hersenen, soms met wel 20 tot 25% extra. 

• Door bewegen neemt de hoeveelheid van een bepaald eiwit, genaamd ``brain-derived neurotrophic factor (BDNF)´´, toe. BDNF heeft verschillende belangrijke functies in de hersenen. Ten eerste zorgt BDNF voor herstel van beschadigde hersencellen en voor de aanmaak van nieuwe hersencellen. Ten tweede is BDNF nodig voor het korte en lange termijn geheugen. Als derde stimuleert BDNF de aanmaak van dopamine (dopamine is een stof die zorgt voor motivatie en een prettig gevoel). Dit is ook een van de redenen dat bewegen een anti- depressieve werking kan hebben. 

Bewegen tegen depressie  

Door bewegen komen nog veel andere stoffen vrij die stuk voor stuk zorgen voor een prettig gevoel en minder stress, denk bijvoorbeeld aan het geluk hormoon serotonine. Voor veel mensen is het niet bekend, maar bewegen is daarom ook een behandeloptie voor mensen met een depressie, echter wordt dit nog niet veel toegepast in de praktijk (voor meer informatie voor depressie en bewegen ga naar GZ-Plein: Sporten de nieuwe behandeling voor depressie? En naar  GZ-Plein: Een toekomst met een beweegbehandeling voor depressie!).

Ik moet echt gaan sporten, maar....

Als je dit zo leest zou je denken dat de hele wereld massaal in beweging komt, toch? Het is raar maar waar dat maar 44% van onze Nederlandse volwassen voldoet aan de beweegnorm (zie de afbeelding hieronder). Hoewel we gemaakt zijn om te bewegen en bewegen een positief effect heeft op ons brein, voldoet maar 44% van ons (volwassen Nederlanders) aan de beweegnorm die de overheid heeft opgesteld. Nog niet eens de helft dus! Daarbij zeggende dat de beweegnorm voorschrijft wat we minimaal moeten bewegen, maar meer bewegen is nog beter.  

Trek je sportschoenen aan en beweeg! 

Bewegen kost energie, moeite en tijd, maar wat we vergeten is dat we er meer dan dat voor terug krijgen. De drempel om dagelijks meer te gaan bewegen is hoog, maar er is een geruststelling; van niets naar iets levert al een positief effect. Het beschermende effect voor depressieve gevoelens treedt al op wanneer je 60 minuten per week beweegt!  

Nog een geruststellende gedachte: zodra je regelmatig in beweging komt, ga je merken dat je steeds meer zin krijgt om actief te blijven. Na verloop van tijd merk je zelfs dat je je tijdens en na het bewegen beter voelt, dankzij de vrijgekomen gelukshormonen. Dit is je aanmoediging om keer op keer in beweging te komen. Uiteindelijk wordt het zo een stuk makkelijker om dagelijks actief te zijn. Dus, waar wacht je nog op? Trek die sportschoenen aan en begin vandaag nog! 

Vind je het lastig om te beginnen? Gebruik dan het stappenplan om te beginnen met bewegen.